THỰC TRẠNG VÀ CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC TRONG HOẠT ĐỘNG PHÁT HÀNH, PHỔ BIẾN PHIM TẠI QUẢNG TRỊ

Sở VHTT&DL
03/01/2025 01:59:00
21 lượt xem

1.Vài nét về công tác phát hành, phổ biến phim ở Quảng Trị:

Có thể khẳng định rằng, trong toàn bộ quá trình hoạt động của Điện ảnh, công tác phát hành, phổ biến phim đóng một vai trò hết sức quan trọng, bởi vì đó là môi trường, là phương tiện chuyển tải tác phẩm điện ảnh đến với người xem một cách cụ thể nhất, sống động nhất, để lại dấu ấn nhiều nhất dù cách thức phát hành phim ra sao và phương tiện chiếu phim thế nào. Dẫu một tác phẩm điện ảnh có là kinh điển nhưng không có khâu phát hành phim và chiếu phim thì tác phẩm ấy cũng chẳng thể nào đến được với người xem. Tất nhiên, trong công tác phát hành phim và chiếu phim nói chung dù là ở rạp chiếu phim hay lưu động cần phải hội đủ nhiều yếu tố khác nữa như cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật, công tác tuyên truyền-quảng cáo,v.v…mới trở thành tác động ngược lại để thúc đẩy sự phát triển của Điện ảnh mà cụ thể ở đây là khâu sản xuất phim.

Ở Quảng Trị, vào những năm 1990, hoạt động phát hành phim và chiếu bóng (Lúc này đang tồn tại cách gọi như vậy) phải nói là đạt được một số kết quả khá tốt về mặt doanh thu và hiệu quả chính trị-xã hội. Thế nhưng, khi đạt được một số hiệu quả về kinh tế, những bộ phim thuộc dòng phim thương mại một thời khuấy đảo thị trường phim Việt Nam như “Thăng Long đệ nhất kiếm”, “Tây Sơn hiệp khách”, “Tráng sĩ Bồ Đề”, “Mảnh tình nghiệt ngã”, “Oan oan tình”, “Ngã ba lòng”,v.v…mà đề tài, hiện thực phản ánh, thủ pháp nghệ thuật…hầu như là sự vay mượn, chắp vá của Tây, của Tàu chính là những khoảng trống, những lỗ hổng nghệ thuật, là kết quả của kiểu kinh doanh văn hóa đầy thực dụng bất chấp những tiêu chí nghệ thuật làm cho giá trị nghệ thuật điện ảnh chân chính bị hạ thấp. May sao, sau đó để có thể vực dậy cho Điện ảnh dân tộc, các nhà sản xuất phim tâm huyết đã cho ra mắt công chúng những tác phẩm Điện ảnh như “Bến không chồng”, “Đời cát”,…và gần sau này là “Đừng đốt”, “Mùi cỏ cháy” đã phần nào lấy được lòng tin của khán giả. Đây là những tín hiệu tốt, đáng mừng đối với công tác phát hành phim, phổ biến phim cả nước và cả Quảng Trị, nhưng vẫn phải nói rằng, nguồn phim phát hành đến với Quảng Trị lúc nào cũng ít, thậm chí là quá ít. Vấn đề ở đây là việc phát hành phim về các tỉnh nhỏ như chúng ta rất hạn chế so với nhu cầu người xem. Những năm gần đây, những bộ phim như “Hương Ga”, “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh” có sức cuốn hút khán giả rất lớn, làm dậy sóng dư luận những người yêu thích Điện ảnh thì rạp Chiếu bóng Đông Hà, Quảng Trị chúng tôi chỉ biết thèm khát, ước ao trước yêu cầu của đông đảo khán giả mà chẳng hề có để mà chiếu, nhất là trong các dịp tết . Nên chăng, có sự điều tiết về mặt Nhà nước từ Cục Điện ảnh cho dù có sự đa dạng hơn trong cơ chế phát hành? Tất nhiên, rất cần sự tham mưu, tác động của các cơ quan chức năng liên quan đối với hệ thống ngành dọc của Điện ảnh.

a.Rạp Chiếu phim Đông Hà với hạn chế về công tác Phát hành, Phổ biến phim:

Quảng Trị hiện nay chỉ có một rạp chiếu phim duy nhất đó là rạp Đông Hà có địa chỉ tại 65, Hùng Vương, thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị. Rạp được xây dựng từ năm 1996 đến đầu năm 1998 thì hoàn thành và đưa vào sử dụng trên một khuôn viên 732m2, vị trí nằm trung tâm thành phố, diện tích rạp 683m2 với 200 chỗ ngồi. Do một số hạng mục đã xuống cấp, nên năm 2015, Trung tâm có kế hoạch xin kinh phí để sửa chữa và đã tiến hành sửa chữa lại khá khang trang so với trước đây với số ghế còn lại là 144 ghế. Tuy nhiên, rạp Đông Hà vẫn còn nhiều hạn chế, còn nhiều khó khăn, thách thức trong hoạt động chiếu phim khi phải đối mặt với xu hướng chung về tình trạng thương mại hóa không chỉ ở công tác phát hành mà cả ở phổ biến phim trên cả nước.

Rạp Chiếu phim Đông Hà

Về máy chiếu phim: Năm 2008, Rạp mới được trang bị một máy âm thanh lập thể hiệu Strong của Mỹ trong chương trình mục tiêu Quốc gia, nhưng các thiết bị không đồng bộ nên chất lượng không được cao như nguyên bản, tất nhiên, đó là một bước tiến lớn trong việc trang bị kỹ thuật đối với một tỉnh nhỏ như Quảng Trị. Năm 2015, Trung tâm Phát hành phim và Chiếu bóng Quảng Trị lập kế hoạch hợp đồng với Công ty cổ phần đầu tư Điện ảnh Vina Cinema tại thành phố Hồ Chí Minh lắp đặt máy chiếu kỹ thuật số HD âm thanh lập thể nhưng chất lượng kỹ thuật chỉ ở mức trung bình lại phải chi trả hoa hồng theo hợp đồng. Tóm lại, Quảng Trị chưa có máy chiếu phim kỹ thuật số công nghệ hiện đại, đồng bộ. Chính vì vậy, từ năm 2019 đến nay, rạp Chiếu phim Đông Hà phải ngừng hoạt động và đang đứng trước nguy cơ chuyển đổi mục đích sử dụng.

Hình ảnh buổi chiếu phim tại Rạp Chiếu phim Đông Hà

Nguồn phim: Đây là tình trạng chung cho tất cả các tỉnh thành trên cả nước, khán giả thích xem phim Việt Nam hơn phim nước ngoài, tất nhiên đối tượng khán giả đến rạp hiện nay ở Quảng Trị đều là thế hệ học trò, sinh viên các trường đại học trong các kỳ nghỉ hè, lễ, tết. Nhưng số lượng phim trong nước cũng không đủ đáp ứng cho nhu cầu cả năm, thường thì vào dịp tết nguyên đán, các hãng phim tư nhân có sản xuất một số phim nhất định, chủ yếu là tập trung chiếu ở những tỉnh thành lớn, mục đích là có doanh thu cao nên các tỉnh lẻ bị thiệt thòi về nguồn phim tết. Do tình hình khó khăn như vậy nên ở Quảng Trị chúng ta thường phải chiếu phim cũ hoặc phim nước ngoài để phục vụ khán giả. Nhìn chung, dù có nguồn phim hấp dẫn, Quảng Trị vẫn không có điều kiện chiếu ở rạp vì là một tỉnh lẻ, lại không đảm bảo điều kiện về máy chiếu phim hiện đại như đã nói ở trên. Có thể nói, hiện nay, thời hoàng kim của chiếu phim tại rạp Đông Hà đã đi vào dĩ vãng.

b.Phát hành, Phổ biến phim ở khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo:

Hoạt động Phát hành, Phổ biến phim khu vực này được Nhà nước tài trợ nhằm truyền tải những chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, những giá trị văn hóa tinh thần đến đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa vốn chịu nhiều gian khổ và thiệt thòi. Những năm gần đây, bên cạnh việc chiếu phim chuyên ngành, Trung tâm PHP&CBóng còn phối hợp nhịp nhàng với các cơ quan chức năng chỉ đạo cho 02 đơn vị lưu động tuyên truyền lồng ghép về công tác phòng chống ma túy-tội phạm, dân số-kế hoạch hóa gia đình, phòng chống HIV/AIDS, phòng chống bệnh truyền nhiễm bằng những phim tài liệu, phóng sự ngắn, pano, ápphích, tờ rơi, đọc tài liệu trên loa trước mỗi buổi chiếu. Chiếu phim lưu động cũng đã đến được với đảo Cồn Cỏ vào trung tuần tháng 6/2008. Đây là lần đầu tiên mảng PHP&CBóng được ra chiếu phim trên đảo anh hùng, còn thời kỳ chiến tranh (1965, 1968) có hai lần do Đội Chiếu bóng số 13 (Đơn vị anh hùng Lao động 1985) thực hiện.

Có thể nói rằng, Trung tâm Văn hóa-Điện ảnh Quảng Trị luôn tranh thủ sự chỉ đạo, giúp đỡ của các ban, ngành chức năng về ngân sách, về quản lý điều hành để tổ chức hoạt động chiếu phim phục vụ miền núi được kịp thời, nhanh chóng, đạt hiệu quả cao trong tình hình mới. Tuy nhiên, chính sách tài trợ cho việc phổ biến phim phục vụ miền núi, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, thiếu nhi, phục vụ nhiệm vụ chính trị trên thực tế chưa được thực hiện triệt để do chưa có nguồn kinh phí. Hiện nay, hai đội chiếu phim lưu động miền núi đang thiếu máy chiếu phim lưu động kỹ thuật số để phục vụ có hiệu quả hoạt động chiếu phim phục vụ vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.

Hình ảnh Chiếu phim phục vụ đồng bào miền núi miền Tây Quảng Trị

Chính sách đặt hàng sản xuất phim sử dụng ngân sách nhà nước hàng năm vẫn được thực hiện, nhưng riêng mảng phim về đề tài miền núi còn thiếu trầm trọng do chi phí sản xuất lớn. Vì thế, Luật Điện ảnh sửa đổi cần bổ sung chi tiết về sản xuất mảng phim này để đáp ứng nhu cầu hưởng thụ của đồng bào các dân tộc. Cục Điện ảnh tăng nguồn phim truyện, tài liệu thời sự Việt Nam cấp cho các đội chiếu phim phục vụ miền núi, đặc biệt là những phim về đề tài đồng bào dân tộc thiểu số. Những năm gần đây, nguồn phim Cục Điện ảnh cấp cho chiếu phim phục vụ miền núi rất thiếu lại không kịp thời cho các Trung tâm thực hiện kế hoạch phục vụ nhiệm vụ chính trị vào các ngày lễ lớn. Chính vì vậy, chúng tôi phải chủ động tìm các nguồn phim hợp pháp khác để đảm bảo hoạt động phổ biến phim. Bên cạnh đó, Trung tâm Văn hóa-Điện ảnh tiến hành ký hợp đồng sản xuất phim tài liệu với Đài PTTH Quảng Trị mà cụ thể là Ông Phan Tân Lâm, cũng là Hội viên của Chi hội Điện ảnh Quảng Trị đã cho ra đời các bội phim như “Ngược miền Tây Quảng Trị”, Hành trình cây lúa trong đời sống đồng bào Vân Kiều, Pa Cô”, “Đến với biên cương và biển đảo quê hương”, “Bảo tồn Văn hóa Cồng Chiêng của đồng bào Pa Kô, Vân Kiều”,v.v…

Có thể khẳng định rằng, phương tiện vận chuyển như xe ô tô dành cho chiếu phim phục vụ miền núi trang cấp chưa hoàn thiện cho các tỉnh; thiết bị kỹ thuật và một số thiết bị khác cho mô hình chiếu phim lưu động này chưa đáp ứng được yêu cầu của thời đại cách mạng công nghiệp 4.0.

2.Giải pháp đẩy mạnh công tác phát hành, phổ biến phim hiện nay tại tỉnh Quảng Trị:

a.Thực hiện Chính sách phát triển Điện ảnh

Về chính sách hiện đại hóa, công nghiệp hóa Điện ảnh, Luật Điện ảnh và Nghị định 54 nêu rõ “ Đầu tư xây dựng, cải tạo, trang thiết bị hiện đại, máy chiếu phim âm thanh lập thể cho rạp chiếu phim. Bộ văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với các Bộ, ngành lập đề án phát triển quy mô sản xuất phim và phổ biến phim để phim Việt Nam đạt ít nhất 30% trong tổng số phim chiếu tại rạp”. Trên cơ sở pháp lý này, Trung tâm Văn hóa-Điện ảnh Quảng Trị đề nghị Cục Điện ảnh có kế hoạch phối hợp với địa phương cấp cho rạp Chiếu phim Đông Hà cũng như các rạp chiếu phim ở các tỉnh khác máy chiếu phim âm thanh lập thể HD kỹ thuật số hiện đại, đồng bộ; có kế hoạch điều tiết nguồn phim, nhất là phim Việt Nam để có thể thực hiện tỷ lệ buổi chiếu phim truyện Việt Nam tại rạp đảm bảo đạt ít nhất 30% so với tổng số buổi chiếu trong năm. Còn đối với mảng chiếu phim lưu động phục vụ miền núi, lượng phim Việt Nam phải đạt 100%, nhất là phim phóng sự, phim tài liệu.

b. Củng cố, nâng cao vai trò, có kế hoạch đào tạo bổ sung đội ngũ cán bộ làm công tác phát hành – phổ biến phim chuyên nghiệp từ khâu quản lý, đội ngũ cán bộ kỹ thuật, cán bộ làm công tác tuyên truyền, quảng cáo phim.

c. Xây dựng chính sách đặc thù đối với hoạt động Phát hành, Phổ biến phim ở miền núi, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng nông thôn hẻo lánh trong tỉnh.

d. Quan tâm đầu tư vào lĩnh vực làm phim phóng sự, phim tài liệu về đề tài miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào các dân tộc thiểu số, để mảng phát hành, phổ biến phim của Trung tâm văn hóa-Điện ảnh có thêm nguồn phim phong phú phục vụ nhu cầu hưởng thụ văn hóa điện ảnh của nhân dân nơi miền Tây Quảng Trị.

Lê Văn Hà - Trung tâm Văn hóa-Điện ảnh Quảng Trị